Z uzależnieniami zmagają się ludzie na całym świecie. Ci biedni i ci bogaci. Młodzi, starzy, osoby w związkach i te samotne. Kobiety oraz mężczyźni. Wpływają one na wszystkie sfery funkcjonowania: prywatną, towarzyską, zawodową i uczuciową. Bezpośrednio lub pośrednio ten problem może stać się częścią życia każdego z nas. Skąd biorą się uzależnienia? Jakie wyróżniamy ich rodzaje? I w końcu jak wyjść z uzależnienia lub pomóc w walce z nimi najbliższym nam osobom?
Czym właściwie są uzależnienia?
Uzależnienie to choroba psychiczna, w której dochodzi do osłabienia zdolności i możliwości do samoregulacji własnych stanów emocjonalnych. Objawia się stałym lub okresowym przymusem do spożywania określonych substancji, głównie psychoaktywnych, lub wykonywania pewnych czynności. Do drugiej grupy zaliczyć możemy coraz częściej spotykane uzależnienia od zakupów, Internetu, hazardu, czy też seksu.
Przyjmowanie alkoholu i narkotyków lub oddawanie się czynnościom sprawiającym przyjemność i regulującym nasze emocje z czasem niewoli. Sprawia, że stajemy się niewolnikami czynników zewnętrznych. Po krótkim okresie dobrego samopoczucia przychodzą wyrzuty sumienia, żal i pretensje do samego siebie. Te natomiast wprawiają cały uzależnieniowy cykl w błędne koło. Dla polepszenia nastroju ponownie sięgamy po to, co zakazane.
Rodzaje uzależnień – jak je rozpoznać?
Uzależnienia kojarzą nam się przede wszystkim z tymi od alkoholu i narkotyków. Stanowią od wielu już lat duży problem wśród dorosłych, młodzieży, a nawet i dzieci. Coraz bardziej powszechne stają się także i inne uzależnienia. Certyfikowani i niezwykle doświadczeni specjaliści z Centrum Zdrowia Psychicznego w Iwoniczu-Zdroju zauważają, że współczesny świat przynosi coraz to nowsze zagrożenia. Jak przeczytać można na stronie Ośrodka, która znajduje się pod adresem https://terapiaiwonicz.pl/, wśród uzależnień od substancji psychoaktywnych wyróżnić obecnie można także te od środków potocznie nazywanych dopalaczami. Częsta jest też lekomania, czyli uzależnienie od środków farmaceutycznych, głównie uspakajających, nasennych, przeciwbólowych i o działaniu euforyzującym.
W placówkach zajmujących się terapią uzależnień coraz częściej zdarzają się również przypadki zakupoholizmu, uzależnienia od seksu, hazardu i niestety powszechne nawet wśród najmłodszych uzależnienia od komputerów i gier, smartfonów oraz mediów społecznościowych. Niekiedy takie uzależnienia ciężko jest rozpoznać. Osoby nimi dotknięte długo i skutecznie potrafią ukrywać je nawet przed współdomownikami. Bliscy osób uzależnionych często zgłaszają się do specjalistów z zupełnie innymi problemami. Mogą to być na przykład częste konflikty w związku, przemoc domowa, albo pogarszające się wyniki w nauce wśród dzieci. Dopiero podczas rozmowy ze specjalistą udaje się zidentyfikować ich prawdziwą przyczynę.
Jak wyjść z uzależnienia – pierwsze kroki ku lepszemu życiu
Wyjście z każdego rodzaju uzależnienia jest trudne i może być procesem trwającym wiele lat. Psychologia i psychiatria opisują kilka mechanizmów obronnych, które sprawiają, że osobom chorym trudno jest podjąć leczenie. To mechanizm iluzji i zaprzeczania, który skutecznie wypiera ze świadomości informacje o zagrożeniach i konsekwencjach społeczno-zdrowotnych uzależnienia, mechanizm regulacji emocji poprzez uleganie nałogom oraz mechanizm „rozproszonego ja”. Ten ostatni sprawia, że osoba uzależniona (głównie od alkoholu) i jej wizja samej siebie stają się jakby rozdwojone. Osobowość przestaje być spójna i zintegrowana, a inni ludzie mogą postrzegać uzależnionego w kategoriach literackich postaci – doktora Jekylla i pana Hyde’a.
Dla wielu osób pierwszym krokiem w walce z własnymi słabościami w kierunku wyzdrowienia jest przyznanie się do problemu. Drugim natomiast zrozumienie, że istnieją sposoby na jego pokonanie. Zmierzenie się ze świadomością choroby, akceptacja i przyznanie się do niej są niezwykle trudne, ale też kluczowe, by można było w ogóle podjąć leczenie. Od momentu podjęcia decyzji o zmianie i abstynencji rozpoczyna się natomiast właściwa terapia. Może ona odbywać się stacjonarnie lub w ośrodkach zamkniętych na kilkutygodniowych turnusach. Chorzy budują w sobie motywację i uczą się, jak ją w sobie podtrzymywać, poznają mechanizmy radzenia sobie z objawami odstawienia, rozpoznają objawy mogące wpływać na powrót do nałogu i znajdują grupę wsparcia wśród osób doświadczających podobnych życiowych trudności.