Jedną z większych zmian wprowadzanych w ramach programu Nowy Polski Ład jest nowelizacja zasad obliczania oraz wysokości tak zwanej kwoty wolnej od podatku. Co czeka podatników w ramach nowelizacji – już od początku przyszłego roku? Jakie przepisy ulegają zmianom? Jak w wpłynie to na przeciętnego podatnika – osobę fizyczną w PIT?
Podstawa prawna – źródła nowych regulacji
Zmiany dotyczące nowej kwoty wolnej od podatku związane są z nowelizacją wprowadzaną jako tak zwany Nowy Polski Ład, czyli tak naprawdę Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105), która zmienia Ustawę o PIT. W zakresie kwoty wolnej od podatku najważniejsza nowelizacja dotyczy art. 27 tego aktu prawnego.
Zgodnie z tymi przepisami:
w art. 27:
- a) w ust. 1 skala otrzymuje brzmienie:
| Podstawa obliczenia podatku w złotych | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 120 000 | 17% minus kwota zmniejszająca podatek 5100 zł | |
| 120 000 | 15 300 zł + 32 % nadwyżki ponad 120 000 zł | |
- b) uchyla się ust. 1a i 1b,
- c) ust. 1c i 1d otrzymują brzmienie:
„1c. Wysokość kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w ust. 1, podlega weryfikacji przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
1d. Minister właściwy do spraw finansów publicznych przedkłada Radzie Ministrów w terminie do 15 września danego roku propozycję zmiany kwoty zmniejszającej podatek na rok następny, w przypadku gdy kwota minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych jest wyższa od 1/12 ilorazu kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w ust. 1.”;
Omówienie zmian w praktyce
Zmiana w zakresie tabeli skali podatkowej jest raczej dla większości podatników jasna. Reformuje się wysokość progu podatkowego (z obecnego poziomu 85 528 złotych do poziomie 120 000 zł). Natomiast kwota zmniejszająca podatek zostaje wpisana kwotowo do tabeli (wcześniej w tabeli nie było jej wskazanej wprost) i wynosi kwota od 1 stycznia 2022 roku równowartość 5100 zł.
Mniej oczywistą zmianą jest uchylenie w art. 27 ust. 1a i 1b tego artykułu (27 ustawy o PIT). W tym miejscu należy więc przypomnieć, że zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kwotę wolną od podatku należało obliczyć zgodnie z odpowiednim wzorem i na podstawie przeszeregowania do jednej z czterech grup (co wskazuje właśnie ust. 1a)
- Dla podatników, których podstawa obliczenia podatku nie przekraczała 8000 złotych kwota wolna od podatku wynosiła 1360 złotych – i była to grupa, która w praktyce mogła nie zapłacić żadnego podatku, ponieważ kwota zmniejszająca podatek mogłaby wyższa niż obliczony do zapłaty podatek. Ta więc kwota (8000 zł) nazywana była często potocznie kwotą wolną od podatku.
- Dla podatników, których podstawa obliczenia podatku wynosiła od 8000 złotych do 13 000 złotych kwota zmniejszająca podatek powinna zostać obliczona na podstawie wzoru: 1360 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 834 zł 88 gr × (podstawa obliczenia podatku – 8000 zł) ÷ 5000 zł.
- Dla podatników, których podstawa obliczenia podatku wynosiła od 13 000 złotych do 85 528 złotych kwota zmniejszająca podatek wynosiła 525,12 złotych.
- Dla podatników, których podstawa obliczenia podatku wynosiła od 85 528 złotych do 127 000 złotych kwota zmniejszająca podatek powinna zostać obliczona na podstawie wzoru: 525 zł 12 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 525 zł 12 gr × (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) ÷ 41 472 zł.
Ustęp 1b dotyczy zaliczek na podatek i kwoty wolnej w tym zakresie w podziale na przedziały. W reformie Nowy Ład ten podział zostaje całkowicie zlikwidowany.